Perfectionisme in de klas (of in je praktijk)
Wat is perfectionisme? Is dat goed of slecht?
Natuurlijk mag je vragen of ze goed werk willen afleveren!
Er is zoiets als een gezond soort perfectionisme:
Ze leveren je graag kwaliteit, deze kinders ... goed werk. Ze weten wanneer ze tevreden mogen zijn over hun werk en het lukt ze ook om dit werk te doen. Als er iets mis gaat of ze krijgen feedback, zijn ze niet uit het lood geslagen maar ze pikken je tips op om meenemen voor een volgende keer.
Fouten en feedback zijn voor hen een manier om te groeien, om beter te worden, ze worden gezien als wegwijzers om te leren.
Dan is er ook nog het (ongezond) té perfectionistisch gedrag:
Deze kinderen streven naar totale perfectie.
Alleen het allerbeste is goed genoeg. Er blijft steeds wel iets, een detail dat te verbeteren valt. Als ze niet die eigen gestelde hoge norm behalen, voelen ze alsof ze falen. Ze zijn boos of teleurgesteld in zichzelf en ze verwijten zichzelf dat ze onvoldoende hun best hebben gedaan. Ze zijn nooit écht helemaal tevreden en ze vinden het moeilijk om te genieten wanneer ze klaar zijn met hun werk.
Ze hebben last van schuldgevoelens omdat ze vinden dat ze ondermaats presteerden of ze gaan zich vergelijken met alle anderen van de klas. Zij weten heel goed wie van de klas het best is in een bepaalde vaardigheid of ze zien anderen hun talenten (die ze vergroten) maar kennen die van zichzelf helemaal niet.
Hoe ontstaat perfectionisme dan?
De oorzaak van perfectionisme is heel vaak het gevoel dat je niet goed genoeg bent.
Deze kinderen hebben érgens het gevoel gekregen dat ze niet oké zijn.
Door of via de grote mensen rondom hen krijgen ze de boodschap:
- dat ze (als kind) beter hun best moeten doen,
- ze zien de grote mensen hun stinkende best doen om perfectie na te streven,
- ze zien dat de grote mensen rondom hen nooit tevreden zijn met goed genoeg, altijd klaar staan voor anderen, zichzelf voorbij lopen, schuldgevoelens hebben als ze voor zichzelf kiezen ...
Dat de grote mensen dus vaak op zoek zijn naar complimenten en waardering.
Deze angst om niet goed genoeg te zijn, om te falen, om controle te verliezen of om niet gewaardeerd te worden, ligt aan de basis van perfectionistisch gedrag.
Daarom dus dat je perfectionistisch gedrag gaat inzetten om succes en waardering (dus liefde) te krijgen.
Het stemmetje dat je perfectionisme aanstuurt, fluistert de hele tijd: dat het niet goed genoeg is, dat het beter kan, dat men je pas echt tof vind als jij alles regelt en tot in de puntjes verzorgt.
Deze overtuiging nestelen zich langzaam (of al lang geleden) in het brein en sindsdien 'moet' je het gewoon doen, het is een soort van patroon -een gewoonte- geworden. Je kan nu niet meer anders ook al zou je willen.
Gevolgen van perfectionisme
Omdat ze zo graag perfect werk wil afleveren, verliezen ze zich vaak in details en gaan ze twijfelen over de kwaliteit van hun werk.
Daardoor zijn ze minder productief en efficiënt.
Het kan gebeuren dat ze hun taken blijven uitstellen (om een bepaalde reden).
Door de angst voor kritiek of negatieve feedback blijft er weinig ruimte over voor plezier, groei of creativiteit. Hun werk en/of twijfels delen met klasgenoten is not done.
Gekende en vertrouwde zaken geven het gevoel van veiligheid, dus het liefst doen ze de dingen die ze kennen en kunnen en waarvan ze weten dat het succes zal zijn.
Wanneer er toch een fout gemaakt wordt (vaak ten gevolge van perfectionistisch gedrag) leggen ze hun lat nog een stukje hoger ... als ze maar nog beter hun best gaan doen, maken ze de volgende keer geen fouten meer.
En daarmee wordt het patroon in gang gezet ...
Het gevolg van dit patroon is dat kleine en grote mensen die last hebben van perfectionistisch gedrag vaak weinig zelfvertrouwen hebben.
Hun gevoel van eigenwaarde wordt bepaald door wat anderen van hen denken of tegen hen zeggen.
Eerst enkele tips die kunnen helpen - de pleistertjes - voor in de klas.
Geef als leerkracht het voorbeeld.
Monkey see, monkey do
Het is een mooi spreekwoord én jij weet als de beste dat de kinderen haarfijn spiegelen hoe jij in je vel zit. Dus als jij alles perfect gaat doen, gaan je kinderen je automatisch nadoen. Wees er maar zeker van dat als jij jouw lat durft lager leggen, je kinderen ook beter met fouten, feedback ... weten om te gaan. Louter en alleen maar omdat ze dat stuk van jou mogen leren en afkijken.
Perfectie bestaat niet!
Ieder moment is goed, alles is zoals het nu moet zijn.
Jij bent jij. Je hoeft je dus niet te vergelijken met een ander.
Ieder ander heeft zijn/haar speciale mix van talenten en vaardigheden, kennis en kunde. Vergelijk jezelf alleen met jezelf: welke ontwikkeling heb jij doorgemaakt? Wat heb jij geleerd.
Fouten bestaan niet.
Fout is gewoon een ander woord voor 'ongewenst/onverwacht resultaat. Bij een ongewenst resultaat kan je twee dingen doen:
* jezelf bestempelen als sukkel en jezelf verschrikkelijk slecht gaan voelen.
* onderzoeken waarom het resultaat anders is dan je dacht , hiervan leren en later opnieuw proberen.
Alles- of-niets denken lost niets op: Als je je bewust bent van je eigen strenge stem in je hoofd, kan je deze stem misschien wat realistische, redelijke en vriendelijke dingen laten zeggen.
Je gedachten zijn immers niet altijd waar!
Stel je prioriteiten op en maak een planning. Zo krijgt uitstelgedrag minder kans én je voorkomt dat je jezelf in details gaat verliezen. Swallow that frog!
Jij bent niet je werk.
Je bent wie je bent en dan zijn er de dingen die je doet.
Als jij een fout hebt gemaakt, zegt dat iets over wat je gedaan hebt, niet over wie je in wezen bent. Dat zijn verschillende dingen.
Wie je bent verandert niet, wat je doet kan wel veranderen.
Daarbij komt dat ons Bomma altijd zei: 'Wie nooit fouten maakt, heeft nooit gewerkt!'.
Wanneer de pleistertjes niet meer helpen - Zoek je dan hulp? -
Signalen die duiden op 'last' van perfectionistisch gedrag.
1. Ze stellen hoge kwaliteitseisen aan zichzelf en/of aan hun omgeving.
2. Ze zien vooral de dingen die niet 'kloppen', niet juist zijn.
3. Ze hebben last van faalangst of andere angsten.
4. Ze blijven maar denken en denken, piekeren dus
5. Ze willen koste wat het kost de controle houden.
6. Ze hebben last van uitstelgedrag.
7. Ze kunnen moeilijk beslissingen nemen of kiezen.
8. Ze voelen zich verantwoordelijk voor alles en iedereen.
9. Ze moeten gewoon doorgaan, ze kunnen niet gaan slapen voor ... klaar is.
10. Ze willen vooral goed doen voor anderen, 'pleasen'
Herken je kinderen in een groot aantal van deze signalen?
Twijfel dan niet om contact met me op te nemen.
Ik leg je uit hoe ik je kan helpen als je in je leven meer 'mogen' wil hebben in plaats van dat 'moeten'.
Als ervaringsdeskundige en gewezen perfectionist, weet ik als geen ander wat niet of wat maar matig helpt (matig zoals de tips hierboven).
Ik merkte dat ik, ondanks de tips die ik her en der las, adviezen die ik ter harte nam, boeken die ik over het onderwerp gelezen heb ... alle moeite die ik deed, toch nog
last bleef hebben van een aantal signalen. Tot ...
Ik heb deze patronen pas echt kunnen doorbreken door zelf een eigen OCP-traject te doorlopen (Ontwikkelingsgericht Coachen van Perfectionisme).
Ik kreeg zicht op mijn patronen en waardoor ze waren ontstaan. Dit was voor mij zo'n opluchting! Eindelijk kon ik zien dat 'het' niet aan mijn (gebrek aan)
karakter lag maar dat het een patroon was dat ik ontwikkeld had...
Nu ben ik er zo door geïnspireerd en geholpen dat ik bijna niet anders kan dan anderen hiermee helpen.
In mijn praktijk (die volgend jaar 10 jaar bestaat) heb ik ondertussen al heel wat grote en ook kleine mensen mogen helpen met hun patroon. Daar wordt ik echt blij van.
